Verbeelding als sleutel tot intercultureel opvoeden

Ik werk op een school op de grens tussen Brussel en Vlaanderen waar heel uiteenlopende werelden elkaar ontmoeten. Zo heb je er enerzijds de jongeren, een overwegend wit publiek komend uit gemeenten als Overijse, Tervuren en Hoeilaart en anderzijds een heel divers publiek komend uit de Brusselse gemeenten. Tijdens mijn kennismakingsworkshops aan het begin van het schooljaar is het opvallend wat een uiteenlopende verhalen er worden verteld tijdens het spelletje 'ik ben uniek'. Tijdens dit spel gaan we op zoek naar de meest unieke persoon uit de klas. Dit doen we doordat iedereen om de beurt een ervaring, talent, eigenschap,... van zichzelf verteld. Als iemand 'ik ook' zegt, dan is deze persoon uit. We gaan door totdat er 1 persoon overblijft, de uniekste van de klas.

Ik hoor uitspraken als: ‘ik ben uniek omdat ik Nederlands, Lingala, Frans, Engels en Swahili spreek', ik ben uniek omdat wij thuis 5 auto’s hebben, 'ik ben uniek omdat wij thuis met 11 zijn', 'ik ben uniek omdat ik deze zomer naar Portugal, Frankrijk en Zweden ben geweest'.

Zo uiteenlopend als de antwoorden, zo uiteenlopend zijn ook de verschijningen. Met afkomsten uit de hele wereld, beginnen jongeren hier aan hun middelbaar.

Hoewel er uit sommige hoeken kritiek komt op deze toename aan diversiteit omdat dit het niveau of de kwaliteit van het onderwijs naar beneden zou halen, zie ik het ook als een uitgelezen kans tot intercultureel opvoeden.

Bij intercultureel opvoeden wil men jongeren leren omgaan met verscheidenheid: ieder mens, ieder kind is anders. Er zijn zoveel verschillen, verschillen in geslacht, karaktertrekken, leeftijd, kansen, etniciteit. Door jongeren te leren omgaan met de diversiteit op verschillende vlakken: ideeën, culturen, waarden en normen,… willen we hen voorbereiden op onze multiculturele samenleving. Hierbij streven we naar een samenleving waarbij verschillende levende culturen naast elkaar kunnen bestaan, elkaar wederzijds zullen beïnvloeden, zonder echter geheel te verdwijnen.

Op onze multiculturele scholen vormt de eigen cultuur geen geïsoleerd eiland en dat vraagt om intercultureel vaardige leerlingen waarbij leerkrachten en vormingswerkers een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van deze vaardigheden. Zo is naast kennisoverdracht ook verbeelding en expressie essentieel om jongeren te leren omgaan met de boeiende maar complexe wereld waarin ze leven.

Zo is cirkelen met de klas een methodiek die hieraan tegemoet tracht te komen. Door regelmatig te werken met de methodiek van de proactieve cirkel werk je aan verbondenheid en een positieve klassfeer. Het is een vorm van een klasgesprek waarbij iedereen leert om aandachtig en respectvol naar elkaar te luisteren, waarbij leerlingen leren spreken in een positieve taal. Zonder je te schamen voor wie je echt bent. Zonder met een masker op naar school te komen.

Intercultureel onderwijs vraagt van alle betrokkenen een bijzondere inzet, flexibiliteit en creativiteit, alsook een open geest waarbij de ‘goede school van gisteren’ niet zomaar de ‘goede school van morgen’ wordt.